Erdi Aroko Almendra eta Vitoria-Gasteiz neoklasikoa

Vitoria-Gasteizek 1997an Monumentu Multzo izendatu zuten eta Erdi Aroko trazadurari eusten dion Hirigune Historikoa du. 3 Europa Nostra sarik bermatzen dute Erdi Aroko Almendrako eremu eta eraikin enblematikoen zaharberritze- eta berreskuratze-lanetan egindakoa.

Erdi Aroko Almendrak hiriko historian zehar ibilaldiak egiteko aukera eskaintzen du, eta bidez batez, eraikin zibilak, jauregiak, dorretxeak eta tenplu ederrak, arte gotiko, errenazentista, barroko edo neoklasikoaren lekuko interesgarriak, ezbairik gabe, ikustekoa.

Santa Maria katedralean edo Katedral Zaharrean emango diogu hasiera ibilaldiari (1). XIII. mendearen bukaeran eta XIV. mendean zehar eraiki zen defentsara-harresi baten gainean. Eraikina Vitoria-Gasteizen historiaren lekuko pribilegiatua izan da. Gaur, nazioartean sari ezberdinak jaso dituen Zaharberritze Plan batean murgilduta dago. Bisitatzea ezinbestekoa da; katedrala obretan eta irekita dago. Frai Zacarias kaletik igo eta eskuinera, Harategi kantoitik (2) berreskuratutako harresi zati bat aurkituko duzu.

Frai Zacarias kalera itzuli, hor Eskoriatza Eskibel jauregia (3) eta Montehermoso jauregia (4) daude, biak Errenazimentu estilokoak. Hortik metro gutxira San Bizente (5) eliza dago. Aihotz Plazan, Errenazimentu estiloko Goiuri jauregia (6) ikus dezakezu. Jaitsi berriro eskailera batzuetatik San Migel eliza (7) aurkitzeko; han erretaula nagusia, Gregorio Fernandezen lana eta, kanpoan, hiriaren zaindaria den Andre Maria Zuriaren horma-hobia nabarmentzen dira.

Minutu batzuk San Migeleko balkoi korrituan ematera gonbidatzen zaitugu; han, hiriko festen protagonista, benetako tamainako Zeledonen estatua ikusi ahal izango duzu. Baita Andre Maria Zuriaren plaza (8) ere. Bista ederraz gozatu ahal izango duzu, hiriko puntu neuralgikoa baita. Ezkerrera Arkupeak (9) ikusiko dituzu; Justo Olaguibelek, XVIII. mendean, hiriaren goibehea libratzeko asmatu zuen arkitektura-irtenbidea da. Izen bereko pasealekutik igaroz gero, San Frantzisko Aldapara iritsiko zara.

Sartu Aiztogile kalean eta Erdi Aroko Kordoi Etxea (10) aurkituko duzu. Bere izena San Frantziskoren ordenaren kordoiari zor dio; teilatutako kordoiak aurrealdea inguratzen du. Barrualdean izar-itxurako gangak harrituko zaitu. Kalearen bukaeran, Erdi Aroko beste eraikin bat, Portaloia hain zuzen, gaur egun jatetxe bihurtua, aurkituko duzu. Eta baita Andatarren dorrea ere, Buruileria Plazaren ondoan (11). Hortik, abiatu Jesusen Zerbitzarien kaleraino, Otxanda Anderearen dorrea (12) bisitatzeko; hantxe Natura Zientzien Museoa dago. Ibilbidea kale berean bukatzen da, gotiko estiloko aurrealde bikaina duen San Pedro elizan (13).