Leitzaran ibaia Biotopo Babestua

Lantegiz eta jendez jositako Oria ibarretik oso hurbil, ur-laster, presa eta meandroen artetik iragaiten den beste ibar bat dago: Leitzaran. Erabateko birika berde isila da, Leitzan (Nafarroan) jaiotzen denetik Andoaingo Buruntza mendiaren oinaldean amaitzen den arte. Babesturiko biotopo izendatu zuten 1995ean.
Uraren indarrak eta baso oparoek erakarrita, ola asko (18) finkatu ziren. Olen hondarrak oraindik ere ikus daitezke haran osoan sakabanatuta. Beste ezaugarri bat Plazaola trenbide zaharraren tunelak dira. 1914 urtean zabaldu eta 1953an itxi zen, denbora tarte horretan Gipuzkoa eta Nafarroa lotu zituen. Gaur egun Bide Berde lasaia da, oinezkoen eta zikloturisten pozerako.

Hedadura
74 hektarea

Landaredia eta fauna
Leitzaran ibaia, batez ere amurrain-ibaia da, baina arrain-oparotasuna harritzeko modukoa da: uhandre piriniarra, desman iberiarra, aingira, loina, ezkailua, martin arrantzalea, ur-zozoa,... haltzadi, pinudi, harizti artean bizi dira, eta ezohiko landare espezien artean ere bai: "soldanella villosa", adibidez.

Nola iritsi
Andoaingo erdigunetik, bi aukera: 1.- GI-3091 errepidea hartu, 2 Km urrutiago, Leitzarango sarrerara iristeko. 2.- Plazaolako Trentxikiaren Bide Berdea hartu, turismo bulegoaren alboan dago (Urigain etxea), Andoiango Udalatik metro gutxira. Oinez eta bizikletaz egin daiteke bakarrik, 2 Km-ko luzeran. Ondo seinaleztatua dago. Andoaindik, N-I-etik, A-15 autobidea hartuko dugu Iruñeko noranzkoan, eta Leitzako irteeran utziko dugu errepide hori. Ondoren, Elduainera eta Berastegira joko dugu.