Aizkorri-Aratz Parke Naturala

Aizkorri-Aratz mendilerroak Atlantikoko eta Mediterraneoko isurialdeen banalerroko mendirik garaienak ditu (Aitxuri, 1.551 m). Horiek gailurreria ederra osatzen dute eta erreferente dira euskal mendigoizaleentzat. 2006an izendatu dute parke natural, eta, guztira, 16.000 hektarea ditu naturguneak; 13.000 Gipuzkoan eta 3.000 Araban.

Sailkapena:

Natur Parkeak

Udalerriak:

Araba: Asparrena, Barrundia, San Millán/Donemiliaga, Zalduondo. Gipuzkoa: Aretxabaleta, Zegama, Zerain, Eskoriatza, Legazpi, Oñati, Leintz-Gatzaga.

Informazioa:

Arantzazu Parketxea Aizkorri-Aratz Parke Naturaleko Interpretazio Zentroa Arantzazun

Telefonoa: 943 78 28 94

Arabako Lautadako Kuadrilla

Telefonoa: 945 302 931

Urbiako Fonda
Telefonoa: 943 781 316 - 943 585 030

Oñatiko Turismo Bulegoa
Telefonoa: 943 783 453

Zegamako Turismo Bulegoa
Telefonoa: 943 802 187

Debagoieneko Turismo Informazioa eta Interpretazio Zentroa Arantzazu Santutegian

Telefonoa: 943 71 89 11

Servicios:

Informa de la existencia de una ruta-circuito para hacer gimnasia o deporte

Datos de interés:

Euskadiko mendigunerik altuena. Aizkorri-Aratz parke naturala. Idiazabal gaztaren etxea.

Espazio honek mendilerro luze bat hartzen du, Ekialde-Mendebalde norabidearekin. Bertan sartzen dira Euskal Autonomia Erkidegoko kotarik altuenak (Aitxuri, 1.550 m), eta Kantauriko eta Mediterraneoko isurialdeen arteko muga da, Arabako eta Gipuzkoako Lurralde Historikoak bereizteaz gain.

Substratuaren zatirik handiena kareharri urgoniarrek osatzen dute, eta horien higadurak fenomeno karstiko ikusgarriak eragiten ditu: tontorrak, dolinak, torkak, lapiazeak, amildegiak, etab. Horien artean, paraje ospetsuak dira, hala nola, Lezeko mendiartea, San Adriango tunela, Urbiako sakonunea, Arantzazuko sakana, etab. Elgea-Urkillan, substratua aldatu egiten da eta hareharriak eta buztinak azaleratzen dira, eta, ondorioz, paisaiak mendi-magal biribilduak ditu, profil uhintsua.

Parke Naturalean, baso autoktonoen ordezkari bikainak eta zabalak kontserbatzen dira: pagadiak, haritz zuriko hariztiak (Quercuspetraea) eta abar. Mendien goiko aldeetan, zuhaizti landaredia arraroagoa da, eta mendi, txilardi eta otadiei bide ematen die, mendi horietan bazkatzen duten ardi latxa ugariren fruitu.

Ipar isurialdeko landazabalean euskal baserriari lotutako mosaiko erako paisaia tipikoa ikus daiteke. Bertan, belardiak, baratzeak eta fruta-arbolak intsinis pinuko multzo txikiekin txandakatzen dira. Mendi-hegal batzuetan, konifero-sailek azalera handiak hartzen dituzte.

Kareharrizko harkaitz-azaleratzeetan oso flora berezia dago, Kantabriako eta Pirinioetako goi-mendietako endemismoz betea. Interes botaniko handiko beste habitat batzuk substratu silizeoei lotutako zohikaztegi hasiberriak dira, hala nola, Arbarraingoa (Altzaina).

Aizkorri-Aratz Parke naturalak 3 parketxe ditu, 2 Gipuzkoan eta 1 Araban:

Gozatu parke naturalaz

Gunea ezagutzeko planak eta jarduerak

Hona hemen hainbat ideia gu ezagutzera etortzeko.

Xendazaletasuna Profil guztietarako ibilbideak.

Aizkorri-Aratz Parke Naturalak xenda eta bide multzo konplexua du, horietako asko historikoak. Gipuzkoako zatia 19 xenda balizatuk zeharkatzen dute, nagusiki mendikoak. Arabako zatiak, berriz, 9 xenda ditu, batzuk txikiak eta beste batzuk ibilbide handien parte.

Gipuzkoako aldean:

San Adriango begiratokia: Gipuzkoan pasabideren bat mitikoa bada, hori San Adriangoa da, Gaztela eta Europa lotzen zituen bide nagusiak Erdi Aroan zeharkatzen baitzuen. Diotenez, Espainiako erregeak berak (Karlos I.a) burua makurtu behar izan zuen bertakoen aurrean. Gaur egun garai batean izan zuen garrantzi estrategikorik ez duen arren, San Adrian ezinbesteko pasabidea da edozein mendizalerentzat. Ibilbide erraza da, 4,05 km-koa.
Track-a: https://es.wikiloc.com/rutas-a-pie/aizkorri-aratz-sl-gi-3003-sandratiko-balkoia-balcon-de-san-adrian-121241217

Arabako aldean:

Zalduondo eta Galarretako ehun urtetik gorako haritzak: Urkilla mendilerroaren hegoaldeko magaletan baso bat dago, ehun urtetik gorako haritz ugari dituena. 5,2 km-ko bi ibilbide erraz elkarrekin lotuta, Arabako koloso horiek ezagutzeko aukera izango dugu.
Info: https://aizkorriaratzparkea.eus/es/web/aizkorriaratzparkea/-/robles-centenarios-de-galarreta-y-zalduondo
Aratzeko sekretuak: 14,5 km-ko bidezidor nahiko gogorra, Aratz mendiaren alderik ezezagunenean sartzeko aukera ematen diguna, hegoaldeko mendi-magaleko baso hostoerorkorretan barrena ibiliz, benetako altxorra.
Info: https://aizkorriaratzparkea.eus/es/web/aizkorriaratzparkea/-/pr-a-3012.-secretos-del-aratz

Industria-ondarea Parke naturalaren historiarik gizatiarrena. Goierriko meatze-barrutiak.

Cotos mineros de Goierri

Parke naturalaren mugan, Euskadiko bi barruti garrantzitsuenen historiaz eta ondareaz gozatzeko aukera izango dugu. Mutiloan, burdin minerala zen, Erdi Arotik, Urola ibaiaren eta Oria ibaiaren haranetako goi-arroetako burdinola aktiboen hornitzaile nagusia. XIX. mendearen amaieran, ustiategi antolatuagoa eta sistematikoagoa sortu zen. Horretarako, hainbat azpiegitura eraiki ziren, hala nola, Barnaolatik (Mutiloa) Ormaiztegiraino barrutia zeharkatzen zuen meatze-trenbidea.

Zerainen ere meatze-ustiapena zalantzarik gabeko gertaera izan da Erdi Aroaz geroztik. Jarduerarik biziena XIX. mendearen erdialdean hasi zen, eta mende horren amaieran atzerriko kapitaleko konpainiek, Ingalaterrako, Holandako eta Alemaniako konpainiek barrutia berrantolatu zuten, eta sistematikoki lan egiten hasi ziren, elementu teknologiko berriak instalatuta: barneko meatze-trenbideak, kiskaltze-labeak, aireko kableak...

Jarduera honek paisaia eta kultura-ondare interesgarria utzi digu, eta nabarmentzekoa da kiskaltze-tailerra, Aizpittako Interpretazio Zentroaren ondoan harrera egiten diguten hiru labe ikusgarriekin.

Ajuria & Urigoitiako industria-basoa

Araian kokatutako Ajuria eta Urigoitia fundizioaren ingurunea (Asparrena, Araba) Euskadiko industria-paisaiarik ederrenetako bat da: presak, basoak, ikazkinak, ontziak...

Lurraldeko lehen siderurgietako bat da, Aizkorri-Aratz Parke Naturalaren sarreran kokatua, natura eta industria bereizezinak diren tokia.

Araian aurretik beste burdinola batzuk izan arren, garrantzitsuena "Araiako San Pedro" fundizio konplexua, gaur egun Ajuriako fabrika izenez ezagutzen dena, izan zen, zalantzarik gabe. Bertan ezarri zen estatu osoko indukzioko lehen labe elektrikoa, eta Euskadiko lehen labe garaietako bat, baita Euskadiko lehen siderurgia enpresa modernoa ere, Boluetakoarekin (Bizkaia) batera.

Ajuria lantegiak hainbat mugarri jarri ditu historian zehar. 1929an, pudelatuaren prozedurarekin burdin gozoa egiten jarraitzen zuen estatuko enpresa bakarra bihurtu zen, eta 1933tik egur-ikatzezko lingote ekoizle bakarra izan zen. 1906an, altzairua fabrikatzeko Espainiako lehen labe elektrikoa abiarazi zuen.

XIX. mendearen amaieran, lantegiaren jabeek “Iturburuko” presa eraiki zuten, eremuko baliabide hidraulikoei etekin handiagoa ateratzeko.

Laburbilduz, Ajuriako lantegiak “hainbat berritasun ekarri zituen: siderurgiako aldaketa teknologikoen azterketa, merkatuen ezagutza sakona -ordura arte guztiz ezezaguna-, kartel industrialen jaiotza, langileen bizi-mailari buruzko informazio zabala eta enpresa familiar baten estrategiak etekinak berrinbertitzeko. Etekin haietatik enpresa garrantzitsuak atera ziren, besteak beste, Ajuria y Aranzabal, La Azucarera edo La Iberia, Bizkaiko Labe Garaien jatorrizko muina”.

Euskadiko turismo industrialari buruzko info gehiago hemen: https://turismo.euskadi.eus/turismo-industrial/

Idiazabal lurraldea Murgildu munduko gaztarik onenetako baten sorlekuan.

Aizkorri-Aratz Parke Naturala eta bere ingurua Idiazabal gaztaren sinonimoa da. Idiazabal gazta euskal gastronomiaren altxorretako bat eta munduko ardi gaztarik onenetakoa da. Gazta hau egiteko milaka urte igaro dira, eta duela 30 urte baino gehiagotik Jatorri Deitura du. Idiazabal herriaren izena hartu zuen, ardi latxaren gaztekin aspaldidanik lotura handiena zuen tokia zelako.

Bere zapore berezia, orekatua eta indartsua, ostalaritzako establezimendu ugaritan goza daiteke, baina bere elaborazioaren sekretuak hurbilagotik ezagutzeko gaztandegiren bat bisitatzea edo Idiazabalera Gaztaren Interpretazio Zentrora hurbiltzea proposatzen dizugu, bertan Idiazabal gazta bat baloratzeko eta dastatzeko gakoak emango baitizkigute.

Idiazabal Gaztaren Interpretazio Zentroa

Helbidea: Nagusia Kalea 37, 20213, Idiazabal (Gipuzkoa)
Telefonoa: +34 943 188 203
E-maila: arantzazu@gipuzkoanatura.eus

Idiazabal Jatorri Deiturari lotutako gaztandegi guztiak hemen aurki ditzakezu: www.euskadigastronomika.eus/es/queserias

Mendi-ibiliak harribitxi gastronomiko honekin konbinatu nahi badituzu, GR 283 -Idiazabal Gaztaren Ibilbidea- egiteko aukera ere baduzu. 6 eguneko ibilbidea da, Aizkorri-Aratz eta Aralar bi parke naturaletatik igarotzen da, eta gaztaren sekretuak ezagutuko dituzu. www.rutadelquesoidiazabal.com